İş Kazalarında Tazminat

• 30.11.2025 16:18

İş kazalarında tazminat, çalışanların işyerinde veya işin yürütümü sırasında maruz kaldıkları kazalar sonucunda uğradıkları maddi ve manevi zararların karşılanmasını sağlayan en önemli hukuki mekanizmalardan biridir. İş kazası; işyerinde, işin yürütümü sırasında, işveren tarafından görevlendirildiği alanlarda veya işverenin sağladığı taşıtlarda meydana gelebilir. Bu nedenle iş kazası kavramı oldukça geniştir ve çalışanların büyük bir bölümü bu kapsamda koruma altındadır. İş kazası sonrası tazminat talep edebilmek için kazanın doğru şekilde kayıt altına alınması, gerekli bildirimlerin zamanında yapılması ve işverenin sorumluluğunun doğru belirlenmesi gerekir. Bu süreç, hem iş kazası mağdurlarının haklarını korumak hem de kayıpların telafi edilmesini sağlamak açısından kritik önemdedir.

İş kazalarında tazminat taleplerinin temel dayanağı işverenin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerine uymamasıdır. İşveren, çalışanların güvenli bir ortamda çalışmasını sağlamak, gerekli koruyucu ekipmanları temin etmek, risk analizi yapmak, eğitim vermek ve önleyici tedbirler almak zorundadır. Bu yükümlülüklerin ihlali sonucunda meydana gelen kazalarda işveren hem hukuki hem de cezai sorumlulukla karşı karşıya kalabilir. İş kazası geçiren çalışan, işverenin kusuru oranında maddi ve manevi tazminat talep edebilir.

İş kazası sonrasında en önemli tazminat kalemlerinden biri maddi tazminattır. Maddi tazminat; iş göremezlik tazminatı, tedavi giderleri, sürekli ya da geçici gelir kaybı, bakıcı giderleri ve çalışan ile ailesinin yaşadığı ekonomik zararın telafisi amacıyla talep edilir. Geçici iş göremezlik halinde çalışanın kısa süreli gelir kaybı hesaplanırken; kalıcı iş göremezlik durumunda sakatlık oranı, yaş, mesleki yeterlilik ve çalışma gücü kaybı dikkate alınır. Bu hesaplama, uzman bilirkişiler tarafından yapılır ve işçinin gerçek zararını ortaya koyar.

İş kazalarında maddi tazminatın yanında manevi tazminat da talep edilebilir. Manevi tazminat, çalışanın yaşadığı acı, elem, ruhsal çöküntü ve yaşam kalitesindeki düşüş nedeniyle verilen bir tazminat türüdür. Mahkemeler manevi tazminatı belirlerken kazanın ağırlığını, çalışanın yaşadığı travmayı, kalıcı hasar olup olmadığını ve kazanın işçinin sosyal yaşamına etkilerini dikkate alır. Özellikle ağır yaralanmalı kazalarda veya uzuv kaybı durumlarında manevi tazminat miktarı daha yüksek olur.

Ölümlü iş kazalarında ise çalışan yakınları destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir. Destekten yoksun kalma tazminatı, hayatını kaybeden çalışanın ailesine sağladığı ekonomik desteğin hesaplanarak karşılanmasını amaçlar. Bu hesaplamada çalışanın yaşı, gelir durumu, aile bireylerinin ihtiyaçları ve destek süresi dikkate alınır. Ayrıca cenaze giderleri, defin masrafları ve diğer zorunlu harcamalar da tazminat kapsamında değerlendirilir.

İş kazalarında tazminat sürecinin doğru ilerleyebilmesi için kazanın SGK’ya zamanında bildirilmesi gerekir. İşveren, iş kazasını en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmek zorundadır. Bildirimin yapılmaması hukuki sorumluluğu artırır ve işçinin hak kaybına uğramasına neden olur. Ancak işveren bildirim yapmamış olsa bile işçi veya yakınları SGK’ya kendileri başvurarak süreci başlatabilir. SGK tarafından yapılan inceleme sonucunda kazanın iş kazası niteliği taşıdığına karar verildiğinde çalışan geçici iş göremezlik ödeneği ve diğer sosyal haklardan yararlanır.

İş kazası sonrası tazminat talep edebilmek için işverene karşı iş mahkemesinde dava açılması gerekir. İş kazası davalarında zamanaşımı süresi genellikle 10 yıl olmakla birlikte bazı durumlarda farklı değerlendirmeler yapılabilir. Dava sürecinde bilirkişi incelemeleri, işyeri kayıtları, tanık beyanları ve iş sağlığı güvenliği raporları büyük önem taşır. İşverenin kusur oranının belirlenmesi tazminat miktarını doğrudan etkiler. İşveren kusurlu değilse, tazminat talebi yalnızca sosyal güvenlik destekleri üzerinden değerlendirilebilir; ancak çoğu iş kazasında işverenin az veya çok kusuru bulunur.

İş kazalarında tazminat talep süreci, hem teknik hem de hukuki değerlendirme gerektiren detaylı bir süreçtir. Birçok işçi bu süreçte haklarının farkında olmadığı için tazminat alamamakta veya eksik almaktadır. Özellikle iş kazasının işveren tarafından gizlenmeye çalışılması, işçiye baskı yapılarak tutanakların farklı düzenlenmesi veya kazanın iş kazası olarak gösterilmemesi gibi durumlar, işçinin hak kaybına uğramasına yol açabilir. Bu nedenle kazanın hemen ardından tüm delillerin toplanması, fotoğraf kaydı yapılması, hastane raporlarının alınması ve sürecin titizlikle belgelenmesi hayati önem taşır.

Sonuç olarak iş kazalarında tazminat, çalışanların uğradığı zararın giderilmesini sağlayan güçlü bir hukuki mekanizmadır. İş kazasının niteliği, işverenin kusur oranı, çalışanın aldığı hasar ve ekonomik kayıp tazminat miktarını belirler. Bu nedenle iş kazası sürecinin profesyonel şekilde yürütülmesi, tazminat miktarının doğru hesaplanması ve hukuki başvuruların eksiksiz yapılması gerekir. Bilinçli hareket edilen her aşama, çalışanın hem ekonomik hem de hukuki haklarını koruyarak adil bir sonuca ulaşmasını sağlar.